| 1. De bouw van het oor |
| Ik ga even onderzoek doen en met dit cameraatje kan ik heel goed in mijn oor kijken. Kijken jullie even met me mee? Ah, daar zie je het trommelvlies al zitten. Nou, het trommelvlies is gelukkig nog wel heel. Nou, en dit is de gehoorgang en aan het einde van de gehoorgang zit het trommelvlies, dat is deze. Dat trommelvlies is heel dun en het kan trillen. Geluid is trillende lucht. Net zoals de snaren van deze gitaar meetrillen als je d’r op speelt. Die trilling, die wordt opgevangen door je oorschelp en gaat zo door je gehoorgang naar je trommelvlies. Omdat het zo dun is, gaat het dus meetrillen. Nou ja, bij mij werkt dat dus prima, dus d’r moet iets anders aan de hand zijn, want ik hoor slecht. Wat gebeurde d’r nou toen ik naar die ontzettend harde muziek aan het luisteren was? Het trommelvlies ging trillen. Dat trommelvlies zit vast aan deze botjes, dus die gingen meetrillen: hamer, aambeeld en stijgbeugel. Via de stijgbeugel komt die trilling hier terecht, in het slakkenhuis. Daar zit vloeistof in en die vloeistof gaat bewegen door de trilling van de stijgbeugel. En in het slakkenhuis zitten allemaal haartjes die door de vloeistof gaan bewegen. Die haartjes sturen weer signalen naar je hersenen en die signalen zijn geluidsprikkels. Zo hoor je. Je hoort dus eigenlijk met haartjes. Oei, omdat die muziek zo hard was, zijn die haartjes misschien wel beschadigd. Denk maar eens wat d’r gebeurt met een korenveld als het heel hard waait. Dan waait het koren helemaal plat. En dat is waarschijnlijk met de haartjes in mijn slakkenhuis ook gebeurd. Dus die zijn misschien wel beschadigd. Hmmm |
| 2. Hoe kun je horen? |
| Geluid is trillende lucht. Deze trillingen worden opgevangen door onze oren. Door de specifieke vorm van de oorschelp worden de geluiden onze gehoorgang in gestuurd. Aan het einde van de gehoorgang botsen de geluidsgolven tegen ons trommelvlies aan, waardoor deze gaat trillen. Aan het trommelvlies zitten een serie botjes vast, de gehoorbeentjes. De gehoorbeentjes zijn de kleinste botjes in je lichaam en bestaan uit de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Deze versterken de trillingen en geven deze door aan het slakkenhuis. Het slakkenhuis is gevuld met een speciaal vocht dat nu in beweging wordt gebracht. In dit vocht zitten miljoenen haartjes die door de beweging actief worden. De haartjes vertalen de beweging in een elektrisch signaal welke via zenuwcellen aan de gehoorzenuw wordt doorgegeven. De gehoorzenuw geeft het signaal door aan het gehoorgebied in je hersenen. Door worden de signalen herkend, bijvoorbeeld als leuke muziek om op te dansen. |
| Wat gebeurt er bij gehoorgehoorbeschadiging? |
| Eigenlijk kan je een geluidsgolf het beste vergelijken met een stadion-wave. De deeltjes in de lucht verplaatsen zich namelijk niet. Het ene deeltje geeft de trilling alleen maar door aan het volgende deeltje, net als je buurman op de tribune. Deze trillingen komen dan via je trommelvlies bij de haartjes in het slakkenhuis. Die zetten de trillingen om in een elektrisch signaal. De gehoorzenuw vervoert het signaal naar de hersenen. In het slakkenhuis geven de haartjes achterin de lage tonen door en de haartjes voorin de hoge. Lage tonen hebben een lage frequentie. Dat betekent, dat deze tonen weinig trillingen per seconde hebben. Hoge tonen hebben veel meer trillingen per seconde en hebben dus ook een hogere frequentie. Een goed systeem, maar als het geluid te hard is, dan komen de haartjes in de problemen en het zijn de haartjes voorin het slakkenhuis die het eerst beschadigen: de haartjes voor de hoge tonen. |
| Gehoorbeschadiging voorkomen |
| Hee hallo! Hallo! Mag ik effe? Ja dankje. Ja die Jennifer Lopez kan wel roepen dat het flink hard moet, maar ze weet vast niet dat net uit een onderzoek blijkt dat harde muziek uit mp3-spelers enzo behoorlijk slecht voor je is. Een op de 10 van jullie wordt waarschijnlijk slechthorend of loopt de rest van zijn leven met zo'n irritante piep rond. Vroeger, vroeger had ik een walkman, je weet toch, zo'n ding met casettebandjes en zo. Nu heb ik deze, en dit nis echt vet veel beter, 16 gieg, eindeloos muziek... He wat is dat nou, hou eens op met die piep! Jij bent vast ook wel eens met van die tuitende oren thuis gekomen, na een schoolfeest of na een avond op de kermis of zo. Zo geven je oren aan dat ze wat rust nodig hebben. Ze hebben dan een overdosis aan geluid had. Wat is geluid eigenlijk? Bijvoorbeeld als ik praat, dan trillen mijn stembanden, dat geluid komt via de lucht bij jou oor en jij kunt het waarnemen. Je kan een geluidsgolf het best vergelijken met een stadionwave, want de deeltjes in de lucht blijven op hun plek. Het ene deeltje geeft de trilling alleen maar door aan het volgende. Net als je buurman op de tribune. Die trilling komt in je oor en via het trommelvlies in het slakkenhuis. Daarin zitten kleine haartjes en die zetten trillingen om in een elektrisch signaal. Via de gehoorzenuw gaat het geluid dan weer naar de hersenen. Een goed systeem. Maar als het geluid te hard is, komen de haartjes in de problemen en raken ze voor altijd beschadigd. We kunnen geluid meten en dat geluid meten we bijvoorbeeld met een decibelmeter. Sorry decibel? Wat is decibel dan? Decibel is de maat voor sterkte van het geluid. Hoe meer geluid, hoe meer decibellen. Met deze decibelmeter kun je ongeveer zien dat de sterkte van mijn stemgeluid bij jouw oren is ongeveer 60 decibel. Vanaf hoeveel begint het schadelijk te worden? Acht uur 80 decibel is de grens. En vier uur 83 decibel. Zo kun je het als het ware doorrekenen tot in de discotheek. Regelmatige blootstelling aan 110 decibel is echt schadelijk voor je oren. Maar even de discotheek in en uit zal meevallen. Geen probleem, dat doe ik ook wel eens om te meten. Oke, even wat voorbeelden. Als er een blad van de boom valt, hoor je ongeveer 10 decibel. En dit is hoe zestig decibel klinkt. Het kabaal van de snelweg is ongeveer 90 decibel en als je in de discotheek staat, stampen er zo'n 110 in je oren. Een een straaljager jaagt de meter flink hard op. Tijd om te checken hoe Augusto met zijn oren omgaat. Doe hem aan. 105, 110 decibel. Ik zie aan uw blik dat u daar niet zo blij mee bent. Nee, dat is te veel. Heb je wel eens last van een pieptoon? Ik hoor wel eens piepen ja. Die lijkt te verdwijnen, maar van mij mag je aannemen dat er wel degelijk een stukje beschadiging in het binnenoor. Na een jaar verdwijnt de pieptoon niet meer of dan merk je inderdaad dat je minder hoort. Betekent dat dat ik mijn mp3-speler moet weggooien, of niet meer naar concerten kan gaan? Ik ga ook naar concerten en heb ook een mp3-speler. Alleen bij een concert: let op wat je doet. En bij een mp3-speler, niet te hard en niet te vaak. Heb je wel eens gehoord van een discodip? Klinkt leuk, maar is minder. harde bassen zijn lekker als je wil dansen, maar juist daardoor kun je de toonhoogtes die in spraak zitten verliezen. En dan zijn de mensen om je heen moeilijk te verstaan. Maar er is meer. Want je kunt ook overgevoelig raken voor geluid. Alles klinkt dan heel hard. En dit kabbelende beekje klinkt dan ineens als een woeste rivier. Je kunt je oren dus verpesten door te lang naar te harde muziek te luisteren. Maar er zijn nog meer dingen om rekening mee te houden. Oohhh kicke dit jonge. Echt uitschieters naar boven de 100, echt niet normaal. Boven de 80 is al niet goed. He vet toen je net langskwam. Maar wat een kabaal joh. Ja dat is wel een nadeel. het is hartstikke leuk om hard te racen maar het maakt wel herrie. Heb je daar zelf last van. Nee, tegenwoordig niet meer. Wijn zijn goed beschermd tegenwoordig, dat is erg belangrijk, want vroeger waren die uitlaten open dus daar kwam veel kabaal uit en je zat daar middenin mensen wist niet dat dat schadelijk was. Je kent mensen die daar schade van hebben opgelopen. Er zijn heel veel coureurs, vooral de oudere coureurs, die echt niet meer kunnen horen. Dat komt heel veel voor tegenwoordig. De nieuwe generatie heeft daar geen last meer van. Dus jij hebt geen last van oorsuizen? Wat zeg je? Van oorsuizen. Nee. Daar gaat er weer een. Wat doe je er tegen dan? Uiteraard hebben we een helm, die dempt ook wat geluid. En oordoppen, die zijn op maat gemaakt en die sluiten je hele oren af. Die plug je in je helm. En dit zorgt er echt voor dat jij beschermd blijft tegen alle herrie in de auto en op het circuit. Ik durf het bijna niet te vragen maarre zou ik die dopjes kunnen gebruiken? Deze pas je niet want die zijn op mijn maat gemaakt dus dat gaat helaas niet werken. En die daar, die auto? Ja die mag je van mij wel even uitproberen. Niet alleen die oordopjes zijn klein, maar die auto ook. Ja hij is op maat gemaakt. Maar gaat wel lukken. Tot straks! Weet je. Harstikke bedankt, maarre is toch echt niks voor mij. Soms begrijp ik je echt niet Augusto. Ik dacht dat je eindelijk iets had gevonden waar je goed in was. Ja als je ouder wordt, gaan je oren sowieso achteruit. Maar je kunt allerlei dingen doen om gehoorschade te voorkomen. Ja oordoppen zin niet altijd even cool maar toch relaxter dan een gehoorapparaat op je veertigste. En deze, weet je wat, ik doe hem toch maar een tikkie zachter want dat was echt hard wat je net hoorde. |
Geluid is trillende lucht |
| Geluid is er altijd, en overal. Net als lucht. Toeval? Ik dacht het niet. Het geluid dat we horen is namelijk lucht die beweegt, of eigenlijk: lucht die trilt. Ik zal het laten zien: dit plastic is heel strak over de schaal gespannen. Als ik er nou eens muziek bij aanzet? Zie je? De box maakt geluid en trilt. Daardoor gaat de lucht trillen en het geluid komt hier bij het plastic. Het plastic gaat meebewegen met de lucht d'romheen en daarom danst de suiker op de muziek! Als ik het geluid nou uitzet, dan stopt de suiker ook met dansen. |