begrippenlijst

abiotische factoren	alle invloeden uit de levenloze natuur
areaal	verspreidingsgebied
atmosfeer	dampkring / lucht om de aarde heen
autotroof	m.b.v. zonlicht in staat zijn chemische energie vast te leggen met fotosynthese / uit anorganische stoffen organische stoffen kunnen maken
beperkende factor	1. Factor die de snelheid van een proces laag houdt 2. Factor die het aantal individuen in een populatie laag houdt - bijv. voedsel.
biodiversiteit	verscheidenheid, dat is de soortenrijkdom binnen een ecosysteem. Er bestaat echter ook diversiteit in genotypen binnen een populatie.
biologisch evenwicht	toestand waarbij de grootte van elke populatie in een ecosysteem schommelt om een bepaalde waarde.
biomassa	totale hoeveelheid energierijk materiaal in een organisme (meestal het drooggewicht genomen)
biosfeer	alle ecosystemen op aarde samen (= systeem aarde)
biotische factoren	alle invloeden uit de levende natuur
broekbos	een ecosysteem waarvan de vegetatie sterk wordt bepaald door de stand van het grondwater, meestal is er sprake van kwel. Elzen of berken vormen er de boomlaag
climaxstadium	laatste stadium na successie, waarbij abiotische factoren en soortensamenstelling min of meer constant zijn De populaties zijn in evenwicht, de diversiteit is hoog en het ecosysteem is stabiel.
commensalisme	type van symbiose, waarbij de individuen van de ene soort voordeel hebben en de individuen van de andere soort geen nadeel
competitie	concurrentie proces waarbij individuen elkaar in hun bestaan nadelig beïnvloeden als gevolg van een gemeenschappelijke beperkende milieufactor. Competitie kan binnen de soort en tussen soorten optreden
complexiteit	de ingewikkeldheid van de relaties tussen de diverse soorten
concurrentie	competitie tussen individuen van dezelfde populatie, bijv. voor voedsel, voorplanting of beschikbare ruimte/licht
consument	organisme, dat andere organismen als voedselbron gebruikt. Een cosument is dus een heterotroof organisme
coöperatie	samenwerking tussen individuen van dezelfde populatie
cuticula	waslaagje aan de buitenkant van een blad
detritus	dode resten van planten en dieren
draagkracht	1. Maximale grootte van een populatie die een ecosysteem kan , 2. Maximale beïnvloeding van een ecosysteem door invloeden van buitenaf waarbij een ecosysteem zich nog kan handhaven.
ecologie	bestudeert de dynamiek van de wisselwerking tussen organismen, populaties of levensgemeenschappen (de biotische milieufactoren) en de relaties tussen organismen, populaties, levensgemeenschappen of landschappen en de niet-biologische omgeving (de abiotische milieufactoren).
ecosysteem	min of meer begrensd gebied met bepaalde eigenschappen waarbinnen de abiotische en biotische factoren een eenheid vormen
emergente eigenschappen	op elk hoger organisatieniveau verschijnen nieuwe eigenschappen
emigratie	individuen die wegtrekken uit een populatie
erosie	door regen of wind spoelt de bovenste laag van de bodem (met o.a. humus) weg
exoten	individuen van een andere soort die een bepaald gebied binnendringen
exponentieel	exponentiële groei is een wiskundige term die een toename aangeeft evenredig aan de eigen omvang. Iedere grootheid die elk jaar (of elke maand, dag, uur, etc.) met hetzelfde percentage groeit, ondergaat een exponentiële groei. Zo is de groei van een populatie waarin het aantal geboortes per individu (of per echtpaar) constant blijft, evenredig met het aantal individuen, en dus exponentieel.
facilitatie	een ondersteunende rol spelen
geboortecijfer	aantal individuen dat per tijdseenheid door voortplanting ontstaat in een populatie
genoom	de volledige set genen van een organisme inclusief niet-coderend DNA
heterotroof	andere organismen nodig voor organische stoffen (niet zelf kunnen maken uit anorganische stoffen)
humus	organisch materiaal, ontstaan door gedeeltelijke afbraak van plantaardige en dierlijke resten op de bodem
immigratie	individuen die een populatie binnen trekken
J-curve	grafiek die het verband weergeeft tussen de populatiegrootte en de tijd bij onbelemmerde exponentiele groei
klimaat	een combinatie van verschillende abiotische factoren zoals temperatuur, wind, licht en neerslag
levensgemeenschap	alle populaties die in een bepaald gebied leven
mutualisme	type van symbiose waarbij de individuen van beide soorten voordeel hebben
optimum(kromme)	een kromme waarbij het verband tussen een factor en een activiteit is uitgezet, bijv. verband tussen temperatuur en enzymactiviteit: er is een beste temperatuur(optimum), waarbij de enzymactiviteit het hoogst is.
parasitisme	type van symbiose waarbij het ene individu voordeel heeft en het andere individu nadeel ondervindt, voordeel en nadeel in de zin van negatieve beïnvloeding van de levensverwachting
pionierecosysteem	ecosysteem dat als eerste ontstaat in een gebied, waar geen of vrijwel geen leven was
plaag	ongeremde vermenigvuldiging van een bepaald soort organisme; oorzaak is vaak voldoende voedsel en geen natuurlijke vijand
populatie	groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich onderling voortplanten
populatiedichtheid	het gemiddeld aantal individuen per oppervlakte-eenheid
predatie	het doden en als voedsel gebruiken van dieren
producent	planten of autotrofe bacterie - organisme dat organische stoffen uitsluitend uit anorganische stoffen produceert met behulp van energie uit de levenloze natuur
productie	(= primaire productie) de hoeveelheid organische stoffen die producenten maken
reducent	schimmel of heterotrofe bacterie, die dood organisch materiaal omzet in mineralen
schaduwplanten	planten die het beste groeien bij een lage lichtintensiteit
schakel	een voedselketen is opgebouwd uit schakels (organismen)
S-curve	grafiek die het verband weergeeft tussen de populatiegrootte en de tijd, waarbij de populatiegroei na een periode van exponentiele groei wordt afgeremd en tenslotte tot stilstand komt
soort	organismen die onderling kunnen voortplanten en daarbij vruchtbare nakomelingen krijgen
successie	verandering in de loop van de tijd in de soortensamenstelling van een levensgemeenschap zodat deze geleidelijk overgaat in een andere
symbiose	langdurige samenleving van individuen van verschillende soorten. Er bestaan drie typen van symbiose: mutualisme, commensalisme en parasitisme
territorium	gebied dat door een of meer individuen van een soort wordt bezet en tegen binnendringende soortgenoten wordt verdedigd
tolerantiegrenzen	de uiterste waarde van een abiotische milieufactor, waarbij individuen van een soort nog net in leven blijven
toppredator	dier dat aan het eind van de voedselketen staat
trofische niveau	elke schakel van een voedselpiramide
uitspoeling	regenwater (met mineralen) spoelt snel weg naar diepere aardlagen
voedselketen	een reeks van soorten, te beginnen bij een producent, waarbij elke soort voedselbron is voor de volgende
voedselweb	geheel van voedselrelaties binnen een levensgemeenschap
windbloemen	bloemen waarbij de wind zorgt voor de bestuiving
zonplanten	planten die het beste groeien bij een hoge lichtintensiteit